FİNANS PSİKOLOJİSİ
DAVRANIŞSAL FİNANS
Davranışsal finans, finansın psikolojik yönü üzerinde araştırmalar yapan bilimdir. Neden ortaya çıkmıştır? Sorusuna verilecek cevap, tarihin tekerrürden ibaret olup olmadığı konusundaki tartışmalara ışık tutacak cinstendir.
Esasen değerlendirildiğinde yeni bir bilim dalı olarak ortaya çıktığı görülen davranışsal finans, yatırımcıların yatırım kararı verirken nelerden etkilendiği üzerinde duruyor. Buradaki söz konusu yatırımcı profili, hisse senedi piyasalarında uzun vadeli yatırımdan tutunda, kısa vadeli trade yapan günlükçü olarak tabir edilen yatırımcılara kadar geniş bir yelpazayi kapsamaktadır.
İçerik olarak para kazanmak için bir finansal enstrümanı almak yada satmak konusunda karar sürecinin nelerden etkilendiğini, nasıl oluştuğunu araştıran davranışsal finans konusunda eğitimlerin alınması yatırımcıların sağlıklı alım satım kararlarını destekleyici yönde imkanlar sunmaktadır.
Etkin piyasa hipotezinin tanımını 1970 li yıllarda yapan Eugene Fama, özetle der ki; kar maksimizasyonu amaçlanan, rekabet halinde olan, çok sayıda yatırımcının olduğu alım satımı yapılacak olan finansal enstrümanın değerini etkileyebilecek her türlü bilginin bütün yatırımcılar tarafından bilindiği, yatırımcılarında rasyonel olduğu bir piyasa etkin piyasadır. Burada göze çarpan ana başlıklar, yatırımcının rasyonel oluşu, rasyonel davranmayan yatırımcıların piyasadaki tam rekabet, bilgiye eşit ulaşım, bilginin fiyatın içinde olması, esasen fiyatların bilgiyle değişmeyerek tesadüfi olduğu gibi varsayılan piyasa dinamikleriyle elimine edilmesidir.
Peki yatırımcı gerçekten rasyonel mi hareket etmektedir? Buna verilecek cevap, para kazanmak isteyen biri neden rasyonel hareket etmesin ki? Olacaktır. Para kazanma isteği yatırımcıyı rasyonel hareket etmeye iter mantığı, gerçekte çalışmıyor ama etkin piyasa hipotezinin temel taşlarından da birini oluşturuyor.
Etkin piyasa hipotezi insanları rasyonel olarak tanımlarken, davranışsal finans insanların rasyonel değil, yaptıkları işlemleri dış çevreden gelen etkiler, bireysel deneyimler gibi bir çok faktörden etkilendiğini ortaya koyar.
Davranışsal finans konusunda ilk çalışmaları Daniel Kahneman, Amos Twersky, Paul Slovic yapmıştır. Yapılan çalışmalarla yatırım kararlarında insan davranışlarının büyük yer kapladığı vurgulanarak finans içerisinde önemli bir boşluk doldurulmuştur.
Ali Erkan Tanacıoğlu
Ali Erkan Tanacıoğlu